Co robić, gdy zęby są rozchwiane?

Co to jest paradontoza?

Rozchwiane zeby to najczesciej objaw zaawansowanej choroby przyzebia, czyli paradontozy. To choroba zapalenia przyzebia (periodontitis), która uszkadza i powoli niszczy aparat wiezadlowy wiazacy zab z koscia. Bakterie, które wywoluja te chorobe, niszcza otaczajaca zab tkanke, jednoczesnie atakujac kosc, w której zab jest osadzony. W rezultacie zeby sa coraz slabiej umocowane w szczekach i wreszcie zaczynaja wypadac.

Paradontoze wywoluja bakterie, które rozmnazaja sie w ustach na skutek zlej higieny - niedokladnego mycia i osadzania sie na zebach zlogów. Moze to byc plytka nazebna, czyli miekki bialy osad zlozony glównie z bakterii, lub twardy kamien, który powstaje z resztek jedzenia, zluszczonego nablonka i soli mineralnych pochodzacych ze sliny. W tej twardej masie siedza zas bakterie, dla których wszelkie zlogi sa swietnym mieszkaniem. Bakterie zagniezdzaja sie zwlaszcza w przestrzeniach miedzy zebami i w kieszonkach dziaslowych wywolujac tam reakcje zapalna. Moze to byc wlasnie pierwszy etap paradontozy, który moze objawiac sie stanem zapalnym dziasel. Dziasla sa wówczas obrzmiale, moga zmienic kolor i stac sie wisniowe, a przy myciu zebów mocno krwawia. Towarzyszy temu nieprzyjemny zapach z ust.

Nieleczona paradontoza rozwija sie. W jej kolejnym stadium bakterie atakuja ozebna, czyli tkanke, która znajduje sie miedzy zebem a koscia, wywolujac stan zapalny coraz glebiej polozonych czesci przyzebia. Kiedy ozebna slabnie, zeby nie sa juz tak dobrze osadzone na szczece i zaczynaja sie chwiac.

W kolejnym etapie, kiedy bakterie zniszcza juz czesc przyzebia, przenosza sie jeszcze nizej, wedruja wzdluz korzenia zeba i moga uszkadzac kosc, w której zab jest osadzony. W efekcie korzen jest zwiazany z koscia na coraz to krótszym odcinku. Jesli za leczenie wezmiemy sie dopiero na tym etapie, to niestety moze byc juz za pózno i zebów nie da sie uratowac - zaczna wypadac.

Czy paradontoze mozna wyleczyc?

Oczywiscie nie jest tak, ze bakterie atakuja, a organizm jest bezbronny. Gdy tylko "dowie sie" on o stanie zapalnym, zaczyna wytwarzac przeciwciala i inne substancje, których zadaniem jest zniszczyc wroga. Niestety, przeciwciala okazuja sie tak skuteczne, ze zaczynaja niszczyc nie tylko bakterie, ale przy okazji same niszcza tkanki przyzebia. Dlatego sam organizm przed paradontoza sie nie wybroni, trzeba mu pomóc. Jest to mozliwe, wbrew pokutujacemu przekonaniu, ze na paradontoze nie ma lekarstwa. Wrecz przeciwnie - jesli leczenie podejmie sie wczesnie, chorobe mozna zatrzymac i naprawic to, co zniszczyla. Natomiast jesli paradontoza nie jest leczona, moze dojsc do utraty zebów

Po pierwsze - trzeba bezwzglednie poprawic higiene jamy ustnej. Osoby z paradontoza popelniaja zwykle fatalny blad - ich dziasla krwawia, wiec by tego uniknac, szczotkuja zeby krócej i mniej dokladnie. Powstaje bledne kolo - w niedomytych zebach jeszcze szybciej rozwija sie choroba, a dziasla coraz bardziej krwawia. Dlatego mimo krwawien zeby myc trzeba czesciej, dluzej i dokladniej niz dotad. Po drugie - kiedy tylko pojawia sie niepokojace objawy (krwawienie i obrzek dziasel), trzeba jak najszybciej pójsc do dentysty. Jesli rozpozna paradontoze, na pewno zaleci usuniecie z zebów plytki i kamienia, które sa pozywka dla bakterii. Gdyby stan zapalny byl ciezki, moze ewentualnie zapisac równiez antybiotyk. Lyka sie go lub smaruje zainfekowane dziasla. Po usunieciu zlogów z zebów dziasla szybko sie goja, a pacjent odczuwa poprawe juz w ciagu kilku dni.

Przy bardziej zaawansowanych stanach chorobowych lekarz moze przeprowadzic kiretaz. Zabieg polega na tym, ze z powierzchni korzenia zeba zeskrobuje sie zlogi. Usuwa sie w ten sposób bakterie i tkanki zniszczone choroba, ozebna moze sie zagoic i zregenerowac, czyli wytworzyc nowa tkanke.

Jesli paradontoza zniszczyla wieksza czesc ozebnej i zeby slabo trzymaja sie w kosci, stomatolog moze je szynowac, czyli usztywnic. W zabiegu tym zeby laczy sie ze soba za pomoca róznych technik. Moze to byc ligatura, czyli specjalne druty, moze to byc proteza szynujaca lub splinty, czyli szyny z kompozytu (substancji na bazie syntetycznych zywic, tej samej, z której robi sie plomby). Taka sztywna konstrukcja polaczonych ze soba zebów sprawia, ze nie chwieja sie juz tak bardzo. Gdy rany w dziaslach zagoja sie, a ozebna zregeneruje, szyny mozna usunac.

Jesli zeby sa slabo osadzone w kosci i grozi im wypadniecie, mozna tez zastosowac regeneracje kosci z zastosowaniem blon zaporowych.

Co to sa blony zaporowe?

To jedna z najnowszych technik wspomagania regeneracji i przyrostu kosci, w której tkwia zeby.

Stosuje sie ja np. wtedy, gdy w miejscu po zebie stomatolog chce osadzic implant, ale nie moze tego zrobic, bo kosc jest na to za cienka. Blony pomagaja tez zregenerowac sie kosci uszkodzonej przez paradontoze.

Bakterie odpowiedzialne za paradontoze najpierw atakuja ozebna, czyli tkanke znajdujaca sie miedzy zebem a koscia. Potem przedostaja sie nizej, a proces zapalny "podgryza" kosc wzdluz korzenia zeba. Ten jest z kolei coraz plycej utwierdzony w szczece, chwieje sie i w koncu moze wypasc.

Mozna temu zaradzic, jesli tylko uda sie zmusic kosc, by sie zregenerowala i przyrosla na grubosc i wysokosc. A robi sie to w nastepujacy sposób. Najpierw trzeba oddzielic kosc od pokrywajacej ja tkanki, czyli okostnej. Dlaczego? Bo kiedy kosc nie ma kontaktu z okostna, zaczyna sie rozrastac, aby ja "dogonic". Kosc i okostna rozdziela sie wiec specjalna blona (wlasnie zaporowa) wykonana na przyklad z tytanu lub innych substancji, które po pewnym czasie dobrze wchlaniaja sie w tkanki. Pod blona ta jak pod parasolem kosc rozrasta sie, zwiekszajac czasem nawet dwukrotnie swa objetosc. Gdy tylko osiagnie pozadana grubosc (np. gdy tak obrosnie zab, ze juz sie nie chwieje), blone zaporowa sie usuwa, jesli nie ulegla ona juz wchlonieciu przez sasiadujace tkanki. Kosc wchodzi wtedy w kontakt z okostna i dostaje sygnal, ze juz nie musi sie rozrastac.

Blony zaporowe skutecznie zapobiegaja wypadaniu zebów, maja jednak pewne mankamenty. Jest to technika nowa, co oznacza, ze stosuje sie ja w nielicznych gabinetach. Poza tym usluga taka jest bardzo droga.

Jak mozesz zapobiec paradontozie?

Wedlug nowoczesnej profilaktyki najwieksze znaczenie ma utrzymanie odpowiedniej higieny jamy ustnej wiec Twoje zdrowie jest w Twoich rekach. Mozesz utrzymac kontrole nad plytka nazebna przez szczotkowanie zebów i uzywanie nici dentystycznych, a takze przez stosowanie zabiegów profilaktycznych podczas regularnych wizyt u lekarza stomatologa.

Pasty do zebów i plyny do plukania jamy ustnej zawieraja pewna ilosc srodków przeciwbakteryjnych, co sprawia, ze hamuja odkladanie sie plytki nazebnej i zapobiegaja zapaleniu dziasel.

Znaczenie ma równiez taki tryb zycia, który przyczynia sie do wzmocnienia odpornosci organizmu, a wiec odpowiednia dieta, ruch na swiezym powietrzu, niepalenie tytoniu i ograniczenie alkoholu. Przyzebie bardzo dynamicznie reaguje na rózne wplywy ogólnoustrojowe. Jezeli juz poddales sie zabiegom leczniczym, powinies zastosowac sie do powyzszych zalecen aby podtrzymac uzyskane wyniki. A wiec, ciagle utrzymywanie nalezytej higieny jamy ustnej, okresowe kontrole w gabinecie stomatologicznym i oczyszczanie profesjonalne zebów przecietnie raz na trzy miesiace. Okresowo stosowac mozna zabiegi lecznicze, np. kapiele jamy ustnej wykorzystujac wody mineralne i roztwory wyciagów ziolowych oraz masaze dziasel. Pomocniczo, dla utrzymania wyników leczenia, stosuje sie w niektórych przypadkach korekty zgryzu, czasami unieruchamianie zebów, róznego rodzaju uzupelnienia protetyczne.

Paradontoza

Obecne badania wykazuja, ze co dziesiaty mieszkaniec naszej planety narzeka na dolegliwosci zwiazane z chorobami dziasel. Choroba ta powodowana jest zakazeniem dziasla oraz kosci szczekowej i nie jest ona zauwazalna w jej wczesnym stadium. Pierwszymi symptomami jej istnienia jest krwawienie dziasel podczas flosowania i czyszczenia zebów. Jednak w wielu przypadkach choroba zaczyna sie bezobjawowo. Glówna jej przyczyna jest osad nazebny (plaque) oraz kamien.

Plaque jest to osad zebowy zbudowany z bakterii, jest bezbarwny i posiada duze wlasciwosci przylepne. Nadbudowuje sie on na wszystkich powierzchniach zebów. Proces powstawania osadu w jamie ustnej trwa nieustannie. Juz cztery godziny po umyciu zebów proces ten zaczyna sie powtórnie. Jednak czeste i dokladne mycie i flosowanie zebów jest najlepsza metoda walki z osadem zebowym. Nieusuniety osad zebowy z biegiem czasu zamienia sie w twarda skorupe o chropowatej powierzchni, zwana kamieniem zebowym. Porowata powierzchnia stwarza doskonale warunki do rozwijania sie bakterii i budowania nastepnej warstwy osadu zebowego. Kamien zebowy moze byc usuniety tylko przez lekarza dentyste lub higienistke. Pomiedzy bakteriami jamy ustnej, osadem zebowym i kamieniem istnieje scisla zaleznosc.

Bakterie przyczyniaja sie do budowy osadu zebowego, nieusuniety osad przeksztalca sie w kamien, na powierzchni którego, kumuluja sie bakterie i osad zebowy, który po pewnym czasie znów staje sie kamieniem. Osad zebowy wytwarza róznego rodzaju kwasy i substancje toksyczne, które powoduja próchnice oraz sa przyczyna chorób dziasel (paradontoza).

Czyszczenie zebów w gabinecie dentystycznym moze byc wykonane przez dentyste lub higienistke. Czyszczenie ma na celu usuniecie osadu zebowego i kamienia, co zabezpiecza przed wystapieniem zapalenia dziasel, co z kolei jest bezposrednia przyczyna chorób dziasel. Odbywa sie ono w dwóch etapach. Przy pomocy specjalnego instrumentu, wytwarzajacego drgania o wysokiej czestotliwosci rozbijany jest kamien. Druga faza obejmuje polerowanie zebów. Wypolerowana powierzchnia zeba jest bardziej odporna na budowanie nowego osadu. Czyszczenie zebów ma tez charakter kosmetyczny, nadajac im jasniejszy wyglad i polysk.

Jak uniknac choroby dziasel

Choroba dziasel jest glówna przyczyna utraty uzebienia u osób doroslych. Powodowana jest ona zakazeniem dziasel oraz kosci szczekowej. Choroba ta nie jest zauwazana w jej wczesnym etapie. Jej pierwszym symptomem jest krwawienie dziasel podczas flosowania i czyszczenia zebów. Glównym zródlem zakazenia jest osad nazebny oraz kamien. Niewlasciwa higiena jamy ustnej, a takze brak stalej opieki dentystycznej przyczynia sie w duzym stopniu do rozwoju tej choroby. Wiekszosci chorób zebów, a takze dziasel mozna uniknac poprzez odpowiednia profilaktyke. Skuteczne dzialanie prewencyjne ma FLUOR. W Stanach Zjednoczonych zaczeto dodawac fluor do wody pitnej juz w 1944 roku, co obnizylo wystepowanie chorób zebów oraz dziasel do 70%. Obecnie juz ponad 50% ludnosci swiata ma dostep do takiej wody. Wiekszosc past do zebów, a nawet plukanek do jamy zawiera ten tak wazny dla naszych zebów skladnik.

Profilaktyka chorób zebów polega przede wszystkim na systematycznej kontroli oraz czyszczeniu zebów w gabinecie dentystycznym. Czynnosc ta wykonuje lekarz dentysta lub higienistka. Taki przeglad i czyszczenie powinno byc dokonywane co szesc miesiecy. Wczesne wykrycie chorób dziasel daje duza szanse na zatrzymanie postepowania choroby. Natomiast leczenie chorób dziasel w ich zaawansowanym etapie jest znacznie bardziej skomplikowane. Wiaze sie ono z szeregiem powazniejszych zabiegów, które z reguly sa wykonywane przez lekarzy specjalistów z zakresu paradontozy.

Codzienna higiena jamy ustnej nie tylko wplywa na nasze samopoczucie, ale przede wszystkim zapobiega próchnicy oraz chorobom dziasel. Teoretycznie powinnismy szczotkowac i flosowac nasze zeby co cztery godziny. Uwarunkowane jest to przez proces nabudowywania sie nalotu zebowego. Praktycznie, zeby powinny byc umyte po kazdym posilku, a jesli jest to fizycznie niemozliwe, mozemy to czesciowo zastapic poprzez zucie bezcukrowej gumy.

Wlasciwe nawyki stomatologiczne

Jama ustna jest poczatkiem przewodu pokarmowego i oddechowego. Warunkiem prawidlowego jej funkcjonowania jest zdrowie tkanek wchodzacych w jej sklad. Wszelkie zaniedbania higieniczne zebów powoduja zmiany w pozostalych czesciach organizmu oraz powstawanie plytki nazebnej. Niedostateczne zabiegi higieniczne lub nieskuteczne usuwanie plytki nazebnej powoduja stany zapalne przyzebia, które moga doprowadzic do wielu groznych chorób. Trwale zaniedbania higieniczne niszcza zeby i powoduja zaawansowane zmiany chorobowe w tkankach otaczajacych zeby

Opieka stomatologiczna i wlasciwe nawyki

Stomatolog - poprzez profilaktyke i leczenie chorób jamy ustnej - potrafi wyeliminowac zagrozenia dla calego organizmu, nie zawsze bezposrednio zwiazane z chorobami jamy ustnej. Podstawowym warunkiem jest jednak wczesny i staly kontakt z lekarzem. Dlatego regularne wizyty u stomatologa, od najwczesniejszego dziecinstwa do póznej starosci, sa tak wazne. Zapobiegaja one odpowiednio wczesnie chorobom jamy ustnej, a w konsekwencji maja wplyw na zdrowie calego organizmu. Elementem profilaktyki dotyczacej chorób uzebienia (np. próchnicy) i przyzebia sa:

• profesjonalne zabiegi (lakowanie i lakierowanie zebów)
• regularne wizyty u stomatologa
• kontynuowanie przez pacjenta zalecanych zabiegów higienicznych

Lekarz stomatolog potrafi doradzic pacjentom, jak prawidlowo wykonywac zabiegi higieniczne i jakich srodków uzywac (szczoteczek, nitek, past, plynów). Podczas wizyty profilaktycznej lekarz powinien pokazac pacjentowi jak nalezy skutecznie szczotkowac zeby, poniewaz nieprawidlowe ruchy szczotka moga powodowac urazy tkanek oraz stan zapalny dziasel. Istotne znaczenie dla prawidlowej higieny jamy ustnej ma równiez dobór odpowiedniej szczotki i pasty.

Wlasciwe usuwanie plytki nazebnej eliminuje zmiany próchnicze

Przyczyna powstawania próchnicy zebów i chorób przyzebia jest plytka nazebna. Tworza ja bakterie kwasotwórcze, które sa stale obecne w jamie ustne. Dzieki doskonalym warunkom rozwoju (duza wilgotnosc i staly doplyw pozywienia w postaci nieusunietych resztek jedzenia) bakterie te rozmnazaja sie bardzo szybko oraz wytwarzaja kwasy z weglowodanów dostarczanych wraz z pokarmem. Wynikiem dzialalnosci bakterii jest próchnica. Najlepszym podlozem dla bakterii sa rafinowane weglowodany, zwlaszcza sacharoza. Istotny wplyw na powstawanie próchnicy ma sklad diety, czestosc jedzenia oraz czas pozostawania pokarmu w jamie ustnej. Najlepszym sposobem aby uniknac tej niebezpiecznej choroby jest wlasciwa higiena jamy ustnej oraz skuteczne i regularne usuwanie plytki nazebnej. Najwieksze znaczenie w profilaktyce ma szczotkowanie zebów z uzyciem odpowiednio dobranej szczotki i pasty zawierajacej fluor.

Szczotkowanie zebów powinno zaczac sie jak najwczesniej

Malym dzieciom we wlasciwym myciu zebów powinni pomagac rodzice. Najmlodszym szczotkuja oni zeby przy uzyciu kawalka gazy nawinietego na palec. Stosowanie pasty rozpoczynamy od momentu, kiedy dziecko potrafi samo plukac usta. Wymagana jest jednak szczególna ostroznosc, zwlaszcza kiedy pasta zawiera fluor. Stomatolodzy zalecaja, aby rodzice wykonywali zabiegi higieniczne nawet do 5-6 roku zycia dziecka. Pamietac nalezy o stosowaniu odpowiedniej wielkosci szczoteczki – nalezy uzywac szczoteczek specjalnie przeznaczonych dla dzieci. Przy pomocy dobrze dobranych szczotek i past dziecko potrafi kontynuowac zabiegi higieniczne przez cale zycie. Rodzice powinni uczyc swoje pociechy, ze codzienne mycie zebów powinno trwac od 2 do 3 minut. Dorosli pacjenci poprzez regularne i dokladne oczyszczanie uzyskuja ochrone przed próchnica, efekt kosmetyczny oraz zapobiegaja chorobom tkanek otaczajacych zeby. Przestrzenie miedzyzebowe nalezy oczyszczac przy pomocy specjalnych nitek, nie zapominajac o szczotkowaniu równiez powierzchni jezyka, gdzie znajduja sie bakterie i resztki pokarmów.

Przewlekle stany zapane przyzebia

Przewlekle stany zapalne przyzebia moga byc przyczyna zmian przednowotworowych w jamie ustnej. Choroby przyzebia wystepuja w tkankach dziasel i przyzebia, które stanowia z zebami calosc anatomiczna i czynnosciowa. Przyzebie ochrania zab przed czynnikami fizycznymi (np. nacisk podczas zucia), jak równiez odzywia i zabezpiecza przed dzialaniem bakterii na zywe struktury zeba. Przyczyny powstawania chorób przyzebia sa bardzo zlozone i zalezne od bardzo wielu czynników. Podstawowym powodem wystepowania schorzen tego typu jest nazebna plytka bakteryjna. W profilaktyce chorób przyzebia istotny jest kontakt z lekarzem stomatologiem, nauka prawidlowych ruchów podczas oczyszczania zebów oraz zabiegi profesjonalne, takie jak usuwanie osadów nad i poddziaslowych. Zapalenie dziasel moze wystapic po zaprzestaniu szczotkowania zebów przez 3 tygodnie. Dlugotrwale zaniedbania higieniczne powoduja utraty zebów oraz powtarzajace sie stany zapalne. Nieleczone stany zapalne przyzebia moga doprowadzic do zanikania dziasel oraz kosci wyrostka zebodolowego. Stan przyzebia mozna poprawic poprzez regularne i skuteczne usuwanie plytki nazebnej. Szczególnie osoby palace tyton lub leczace sie z powodu róznych chorób jak cukrzyca, osteoporoza, musza zwracac baczna uwage na znaczenie zabiegów higienicznych jamy ustnej.